Zakintyjczyk autorem najdłuższego hymnu na świecie

Wszyscy, którzy odwiedzili Zakynthos kojarzą tę postać ze spaceru po stolicy. Dionisios Solomos, gr. Διονύσιος Σολωμός (ur. w 1798, zm. 9 lutego 1857) – grecki poeta, twórca poematu Oda do wolności, który w 1864 stał się greckim hymnem narodowym i z powodu ilości zwrotek, których jest aż 158 został wpisany do księgi rekordów Guinessa.

Młodość

Solomos urodził się na wyspie Zakynthos w 1798 r. Dokładna data jego urodzin nie jest znana (ale większość źródeł podaje datę między 8-15 kwietnia). Jego ojciec, hrabia Nikolaos Solomos, pochodził z kreteńskiej rodziny, która w 1670 r., gdy Kreta dostała się pod panowanie Imperium osmańskiego, osiedliła się na Zante. Matka poety, Aggeliki Nikli, była służącą w domu hrabiego, pochodziła z półwyspu Mani na Peloponezie. Po śmierci żony Marnetty Kakni, z którą miał dwójkę dzieci, ojciec poety ożenił się z Aggeliki i w ten sposób zrównał w prawach Dionizjosa i jego brata z ich przyrodnim rodzeństwem. Przed ślubem Dionizos Solomos był jedynie nieślubnym dzieckiem, owocem zdrady hrabi z służącą. A może hrabia nie był szczęśliwy z Marnettą i jego prawdziwą miłością była Aggeliki? Tego już nigdy się nie dowiemy, pozostaje domniemać.

Dzieciństwo poeta spędził na Zakynthos, pod opieką włoskiego nauczyciela Santo Rossi. Po śmierci ojca, został wysłany na studia do Włoch. Uczył się najpierw w Cremonie, gdzie w 1815 r. ukończył liceum, by później studiować na Uniwersytecie w Pawii. Zaczął pisać pierwsze utwory po włosku, do najważniejszych wierszy tego okresu należy „Oda na pierwszą mszę” i „Zniszczenie Jerozolimy”.

W 1818 r., po ukończeniu studiów poeta powrócił na Zakynthos, która przeszła w międzyczasie z panowania włoskiego pod angielskie. Poznał środowisko Jońskich pisarzy i intelektualistów, z których najważniejsi byli Antonios Matesis i Jeorgios Tertsetis. Wydane w 1822 r. na Kerkirze włoskie „Rymy zaimprowizowane” stanowią jedyny zbiór poetycki opublikowany za życia poety. Spotkanie z greckim politykiem Spiridonem Trikupisem zadecydowało o zwrocie poety ku twórczości w języku nowogreckim, jednak ze względu na klasyczną, włoską edukację i pobyt we Włoszech, Solomos nie znał dobrze greckiego. Poznawał język, czytając arcydzieła literatury kreteńskiej oraz spisując pieśni gminne. Najbardziej znanym utworem z tego okresu życia poety jest utrzymana w arkadyjskim stylu „Blondyneczka”. Przełomowym momentem w życiu poety był wybuch powstania greckiego w 1821 r. Napisana pod jego wpływem w 1823 r. „Oda do Wolności” opisuje walkę narodowowyzwoleńczą Greków i apeluje o pomoc do europejskich mocarstw. Poemat zyskał rozgłos w Europie i przyczynił się do popularyzacji ruchu filhelleńskiego. W 1864 został uznany za narodowy hymn Grecji.

Innym słynnym utworem nawiązującym do działań wojennych jest epigramat „Chwała Psar”, który opisuje zniszczenie wyspy przez Turków oraz napisana stylem biblijnym „Kobieta z Zakynthos”.

Proces i pobyt na Kerkirze

W 1828 r. ze względu na rodzinny konflikt, poeta wyjechał na stałe na Kerkirę, która stanowiła wówczas centrum kulturalne i intelektualne Wysp Jońskich. Seria rodzinnych procesów sądowych (brat przyrodni Solomosa z drugiego małżeństwa matki domagał się części spadku po hrabim Nikolaosie) wpłynęła na stan psychiczny poety, który coraz bardziej izolował się od świata. Solomos zyskał wtedy sławę dziwaka i ekscentryka. Zmiana poglądów na istotę poezji wpłynęła także na jego stosunek do własnych dzieł: poeta przerabiał je nieustannie, prawie nigdy nie kończył, istnieją także uzasadnione podejrzenia, że część z nich zniszczył. W tym okresie powstały jednak największe dzieła liryczne Solomosa, wśród nich „Wolni oblężeni” niedokończony poemat opisujący oblężenie Mesolongi w czasie powstania oraz „Kreteńczyk”, także fragment nie zrealizowanej całości, inspirowany renesansową literaturą kreteńską. Ostatnie ważne dzieło poety po grecku, zatytułowane „Rekin” opowiada historię angielskiego żołnierza, który padł ofiarą rekina, gdy zażywał beztrosko kąpieli u wybrzeży Kerkiry.

Dionizjos Solomos i Juliusz Słowacki

Podczas swojej podróży do Grecji w 1836 r., Juliusz Słowacki spotkał Solomosa na parostatku płynącym z Kerkiry na Zakynythos. Ironiczny obraz tego spotkania przedstawił w trzeciej pieśni poematu dygresyjnego „Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu”. Tekst poematu Słowackiego potwierdza sławę, jaką cieszył się w tamtym czasie Solomos, ponadto grecki poeta jawi się w nim jako ekscentryk, który pali swoje wiersze. „Podróż do Ziemi Świętej” dowodzi także, że po opuszczeniu Zakynthos, Solomos wracał na rodzinną wyspę.

Ostatnie lata

Pod koniec życia Solomos powrócił do pisania po włosku, powstawały wtedy niedokończone wiersze i szkice prozą. Jednak problemy zdrowotne poety nasilały się, a jego charakter stawał się coraz bardziej ekscentryczny. Solomos odciął się od swoich znajomych, a po trzecim udarze mózgu nie wychodził już z domu. Zmarł w lutym 1857. Kości poety przeniesiono na Zakynthos w 1865 r. i do dziś spoczywają w grobie przy muzeum ku jego pamięci, które mieści się na placu św. Marka. Natomiast na głównym rynku – placu Dionizosa Solomosa w centrum stolicy wznosi się dumnie jego pomik.

Solomos miał skomplikowaną przeszłość, z pewnością dużą wrażliwość i szersze postrzeganie świata. Widział więcej, słyszał więcej niż przeciętny człowiek, a dzięki jego umiejętności przelania na papier jego przemyśleń Grecja szczyci się dziś tak pięknym hymnem. Zawsze wspominajmy go jako oświeconego, gubiącego się i odnajdującego jednocześnie w chaosie życia, z którgo potrafił wyciągnąć to co prawdziwe i opisać to słowami.