Delfy i kapłanka przepowiadająca przyszłość

W jednym z najbardziej malowniczych obszarów Grecji, pod górą Parnas (gr. Parnassós), znajdują się ślady po najważniejszym antycznym miejscu kultu w starożytnej Grecji – świątyni Apollina w Delfach (gr. Delfoi). Jest to miejsce, które odwiedzać można przez cały rok, zarówno w sezonie letnim jak i zimowym.

To właśnie tutaj przebywała Wyrocznia, która przepowiadała przyszłość. Do świątyni Apollina prowadziła Święta Droga, czyli zawiła trasa wzdłuż której państwa-miasta, mieszkańcy czy nawet sami władcy stawiali monumenty oraz budynki upamiętniające i dziękczynne. Szacuje się, że przy trasie stało nawet 3000 statui oraz pomników. Niestety, zostały one rozkradzione lub zniszczone w późniejszych wiekach – przez Rzymian, Turków czy chrześcijan. Najważniejsze z miast posiadały własne skarbce, w których przechowano ich dary. Dziś na miejscu zobaczymy rekonstrukcje jednego z takich budynków – skarbca Ateńczyków.

Świątynia i wyrocznia delficka miały olbrzymie znaczenia w całym antycznym świecie, nie tylko w Grecji. Przybywano tu po radę nawet z Egiptu czy z krain znajdujących się na terenie dzisiejszej Turcji. Przed spotkaniem z Wyrocznią oraz po spełnieniu jej przewidywań do świątyni przynoszono szczodre dary (tzw. dary wotywne).

Delfy nie były jednak tylko miejscem kultu religijnego. Pełniły także funkcje miejsca spotkań przedstawicieli greckich państw-miast. Odbywały się tu Igrzyska pytyjskie na cześć Apollina, uważane za drugie najważniejsze igrzyska po Igrzyskach Olimpijskich. Igrzyska pytyjskie nie skupiały się tylko na tężyźnie fizycznej, do grona konkurencji włączono również poezję oraz muzykę.

Igrzyska trwały 8 dni i odbywały się co cztery lata. Zwycięzca otrzymywał wieniec laurowy oraz możliwość uwiecznienia w sanktuarium. W trakcie ceremonii otwarcia igrzysk przedstawiciele greckich miast przynosili dary do świątyni Apollina przechodząc przez Świętą drogę. Na szczycie stanowiska archeologicznego możemy zobaczyć ruiny antycznego stadionu wraz z linią startową. Nie jest to jednak oryginalny stadion grecki, tylko arena rzymska zbudowana na miejscu oryginalnego obiektu.

Stanowisko archeologiczne w Delfach zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Wyrocznia

Wyrocznia delficka była miejscem, do którego udawali się wszyscy możni antycznego świata. Za przepowiednie odpowiadała Pytia (stgr. Πυθία), siedząca na trójnogu dziewicza kapłanka, przez którą przemawiał głos samego Apolla. Pytie wybierane były przez kapłanów i wychowywane przy świątyni od dzieciństwa. Gdy udzielały przepowiedni, siadały na trójnogu, nad szczeliną w ziemi, z której wydobywały się wyziewy. Przypuszcza się jednak, że wspomniane wyziewy pochodziły ze spalanych kadzideł, mających odurzyć pytię i wprowadzić ją w trans (ekstazę).

Pytia znajdująca się w stanie transu wypowiadała luźne słowa, które kapłani wykorzystywali do układania odpowiedzi, stanowiącej przepowiednię. Odpowiedzi te formułowane były zwykle w formie heksametru, choć niekiedy zawierającego pomyłki pod względem metrum czy stylu, co bardzo dziwiło Greków, jako że Apollo był bogiem poezji.

Określenie pytia stosowane jest przenośnie względem osób, które się wypowiadają w sposób niejasny, wieloznaczny bądź zagmatwany; używa się także wyrażenia pytyjska odpowiedź.

Przepowiednie kapłanki wpływały na wszystko – od polityki, przez decyzje wojenne, po zwykłe codziennie sprawy. Znaczenia wyroczni zaczęło maleć po tym, jak król Lidii Krezus posłuchał przepowiedni według, której miał pokonać Persów. Rzeczywistość okazała się inna i Krezus przegrał, a jego królestwo upadło. Dalszy spadek znaczenia wyroczni miał miejsce w trakcie wojen Greków z Persami.
Ciekawostką jest to, że zanim posadzono Pytię na trójnogu sprawdzano intensywność oparów podstawiając nad nie koziołka. Jeśli były zbyt mocne, a koziołek nie wytrzymywał natężenia, Pytii nie sadzano. Oczywiście sposób sprawdzania został stworzony na zasadzie nauki na błędach, gdy kilka Pytii pożegnało się z życiem przez zbyt mocne stężenie narkotycznych oparów.
Druga ciekawostka jest taka, że nie zawsze Pytie były pięknymi dziewicami. W pewnym momencie wymieniono młode kapłanki na starsze I mniej atrakcyjne. Wszystko dlatego, że kilkukrotnie okazywało się, że piękno młodych Pytii było tak silne, iż wygrywało z utrzymaniem ich dziewiczego stanu 😉

Stanowisko archeologiczne

Świątynia Apollina i starożytne miasto przez wieki niszczało zdemolowane przez trzęsienia ziemi oraz upływ czasu. W pewnym momencie w miejscu dzisiejszego stanowiska archeologicznego powstało miasto Kastri. Mieszkańcy wykorzystywali budulec znaleziony w ruinach do budowy własnych domów.

Pod koniec XIX wieku francuska szkoła archeologiczna z Aten (École française d’Athènes) zdecydowała się na zbadanie antycznych ruin. Prace rozpoczęto w 1892 roku. Miasto Kastri zostało zniszczone i zaczęto mozolnie odkopywać oraz odnajdywać ślady po historycznym kompleksie. Na miejscu znaleziono wiele bezcennych artefaktów, manuskryptów oraz fragmentów budowli, co pozwoliło na lepsze poznanie antycznego świata.

Położenie i okolica

Starożytne Delfy leżały u stóp góry Parnas, która zgodnie z mitologią grecką była siedzibą Apollina, boga piękna, światła i życia. Starożytna świątynia rozciągała się pod klifami Phaedriades, których nazwa oznacza “te, które święcą”.

Z Delf widać oddaloną o około 13 kilometrów Zatokę Koryncką, a drogę prowadzącą do miasta można bez przesady nazwać jedną z najbardziej malowniczych w całym kraju. Jadąc do Delf podczas końcowej część trasy niemal bez przerwy mamy piękne widoki na góry i okoliczne wzgórza, przy okazji mijamy popularne miasto turystyczne Arachova.

Parnas – trasy spacerowe

Niektórzy aktywni turyści odwiedzając Delfy decydują się na przejście górzystymi trasami spacerowymi. Pamiętajmy, że trasy nie są proste. Na dojście na miejsce oraz powrót potrzebujemy nawet do kilku godzin. Najważniejsze trasy zaczynają się z samych Delf.

Niektóre z popularnych tras:

Delfy do zatoki Kirra – antyczna trasa prowadząca w przeszłości z portu Kirra do świątyni Apollina;

Delfy do jaskini Korykion antron – trasa prowadząca do jaskini, w której według legend mieszkał bóg Faun. W czasach antycznych trasę tę przebywali wyznawcy boga płodności;

Delfy do miasteczka Kroki – trasa prowadzącą nad stanowiskiem archeologicznym do małego miasteczka Kroki.

Przez Delfy przechodzi również tzw. Europejska trasa piesza E4.

Współczesne Delfy

Współczesne Delfy to małe miasteczko znajdujące się około kilometra na zachód od stanowiska archeologicznego. W tej malowniczo położonej osadzie znajdziemy tawerny, restauracje oraz hotele. Miasto żyje przede wszystkim z turystyki. Niektóre z lokali mają tarasy widokowe z piękną panoramą okolicznych wzgórz i niedalekiej Zatoki Korynckiej.

Restauracją z ciekawymi widokami jest np. EPIKOUROS Taverna Restaurant (adres: 33, Vas. Pavlou and Freiderikis str, Delfi 330 54, Grecja) lub To Patriko Mas Taverna / Το Πατρικό μας Ταβέρνα (adres: Pavlou 69, Delfi 330 54, Grecja).